Cartref » Amdanom ni » Arsyllfa Penllergare

Arsyllfa Penllergare

Mae'r Ymddiriedolaeth wedi cael newyddion gwych! Dyfarnwyd cyllid i ni o'r Gronfa Treftadaeth Bensaernïol i ddatblygu prosiect mewn partneriaeth â Awyr Dywyll Cymru i helpu adfer Arsyllfa Gyhydeddol hanesyddol Penllergare ac edrych ar y posibilrwydd o gyflwyno planetariwm i'r adeilad.

Adfer yr Arsyllfa

Ymunwch â'n hymgyrch i adfer yr Arsyllfa hanesyddol yma ym Mhenllergare yn llawn. I gael gwybod mwy a chymryd rhan dilynwch ni ar www.facebook.com/groups/www.penllergare.org neu e-bostiwch ein Cydlynydd Prosiect Celeste Ryan yn [email protected]

Adfer yr Arsyllfa

Mae'r Ymddiriedolaeth wedi cael newyddion gwych! Dyfarnwyd cyllid i ni o'r Gronfa Treftadaeth Bensaernïol i ddatblygu prosiect mewn partneriaeth â Awyr Dywyll Cymru i helpu adfer Arsyllfa Gyhydeddol hanesyddol Penllergare ac edrych ar y posibilrwydd o gyflwyno planetariwm i'r adeilad.

Am fwy o fanylion am y prosiect a'r cymorth gan y Gronfa Dreftadaeth Bensaernïol, gweler y linc isod:

https://ahfund.org.uk/news/latest/written-in-the-stars-grant-award-for-astronomical-observatory/

Dros y misoedd nesaf nesaf byddwn yn darparu diweddariadau ar y prosiect drwy'r cyfryngau cymdeithasol gan gynnwys sut y gallwch gymryd rhan yn nyfodol yr Arsyllfa.

(Chwith i'r dde: Allan Trow (Awyr Dywyll Cymru), Yr Athro Mike Edmunds (Llywydd y Gymdeithas Seryddol Frenhinol) a Lee Turner (Ymddiriedolaeth Penllergar) mewn ymweliad diweddar â'r Arsyllfa)
Ffeithiau Arsyllfa
- Mae'r Arsyllfa Gyhydeddol yn adeilad rhestredig Gradd II* a heneb gofrestredig.
- Mae'r arsyllfa yn enghraifft brin gyfan o arsyllfa breifat canol^y 19eg ganrif.
- Mae cofnodion CADW yn dangos i'r arsyllfa gael ei hadeiladu yn 1851 gan John Dillwyn Llewelyn.
- Fe'i adeiladwyd fel dwy ystafell yr arsyllfa a'r labordy. Roedd gan y labordy dalcen carreg ar y cefn nad yw i'w weld bellach heddiw.
- Roedd yr arsyllfa yn anrheg pen-blwydd i Theresa gan ei thad. Gosododd Theresa ei hun y garreg sylfaen ac mae ei chwiorydd yn gosod y cerrig nesaf.
- Yma y byddai John Dillwyn Llewelyn a Theresa yn tynnu un o'r ffotograffau cynharaf o'r lleuad ym 1855. Buont yn gweithio fel tîm i dynnu'r ffotograff gyda Theresa yn symud y Telesgôp tra byddai ei thad yn tynnu'r ffotograff. Roedd angen y broses hon oherwydd yr amseroedd amlygiad hir.
Strwythur yr Arsyllfa
- Roedd y brics gwag a ddefnyddiwyd i adeiladu'r labordy yn dod o'r Arddangosfa Fawr yn 1851. Yn yr Arddangosfa Fawr comisiynodd y Tywysog Albert y pensaer Henry Roberts i wneud annedd enghreifftiol ar gyfer y dosbarthiadau llafurio i fynd i'r afael â'r materion glanweithdra cynyddol. Adeiladwyd yr annedd hon gyda brics gwag a fyddai'n gwarchod rhag tamprwydd/lleithder o fewn y strwythur. Roedd Harri Roberts wedi gosod pamffledi ar ddiwedd y llwybr annedd i ymwelwyr â'r arddangosfa wych i'w chymryd oddi yno. Dangosodd y pamffledi hyn sut i ail-greu'r annedd enghreifftiol hwn. Mae'r annedd enghreifftiol a'r arsyllfa ym Mhenllergare yn rhannu rhai tebygrwydd o ran dylunio.
- Mae tŵr yr arsyllfa yn cynnwys carreg sgwâr wedi'i dollau gyda silindr â chlawr metel uwchben. O fewn canol yr arsyllfa mae siambr delesgop wedi'i hadeiladu o gerrig cylchol lle byddai'r telesgop wedi'i osod yn ystod y cyfnod arsylliadau o ddefnydd.
- Roedd gan yr arsyllfa ardd ochr yn ochr â hi hefyd. Roedd yr ardd yn cynnwys casgliad o flodau prin wedi'u gosod mewn ffordd a oedd yn caniatáu arsylwi eu tyfiant a'u blodeuo'n hawdd.
- Bu sawl cyfnod gwahanol o adfer i'r Arsyllfa a'r labordy. Ym 1981 adnewyddodd Cyngor Bwrdeistref Dyffryn Lliw arsyllfa. Yna gan Ymddiriedolaeth Penllergaer yn 2013.
- Defnyddiwyd yn ystod yr Ail Ryfel Byd fel arfer targed gan y milwyr Americanaidd a oedd wedi'u lleoli yn Nhŷ Penllergar.

Cliciwch yma i wybod mwy am adfer Penllergaer

Arsyllfa Penllergare

Adfer yr Arsyllfa

Ffeithiau Arsyllfa

Strwythur yr Arsyllfa